شاید بچه‌ها در دبستان با موضوع مواد مخدر و الکل آشنا بشوند و بنابراین چندان هم زود نیست که در این مورد با بچه صحبت کنید. اگر در مدرسه در این مورد درس یا زمانی برای گفتگو دارند، می‌توانید از مطالب مشابه استفاده کنید. توجه کنید که باز هم در قالب تصمیم‌های خوب در برابر تصمیم‌های بد صحبت کنید و مواظب باشید به دام گفتگو درباره‌ی آدم‌های خوب در برابر آدم‌های بد نیفتید. در سال‌های بعد باز هم در این مورد صحبت کنید و به او بگویید که اعتیادها ممکن است ریشه‌های ارثی هم داشته باشند و بنابراین ممکن است بچه‌ی شما بیش از دیگران در خطر اعتیاد باشد. وقتی که بچه پیشاپیش از این موضوع آگاهی داشته باشد، بعدتر با آمادگی بیش‌تری در برابر فشار و تحمیل هم‌سالانش برخورد می‌کند.

شروع‌کننده‌ی گفتگو: «مادر بیولوژیکت تصمیم خیلی بدی گرفت که باعث شد یک خانواده‌ی خوب و مناسب برای تو فراهم نباشه. اون فکر می‌کرد با استفاده از مواد مخدر حس به‌تری بهش دست می‌ده در حالی که باعث شد توانایی نگهداری از تو رو از دست بده. برای همین هم تصمیم خیلی خوبی گرفت که برای تو فرزندخواندگی رو انتخاب کرد تا جای خوب و مطمئنی برای زندگی داشته باشی».

پدر و مادر خیلی وقت‌ها از حرف زدن با بچه در مورد رفتار مجرمانه (criminal behavior) پدر و مادر بیولوژیک واهمه دارند: از این می‌ترسند که تصویر بدی از پدر و مادر بیولوژیک بسازند و بچه با خود فکر کند که اگر پدر و مادر بیولوژیکش بد بوده‌اند، پس او هم بد خواهد بود.

پیشنهاد شده که همیشه با قالب مقایسه‌ی تصمیم‌های خوب در برابر تصمیم‌های بد صحبت کنید. مثلن موضوع را چنین باز کنید که پدر و مادر بیولوژیک تصمیم خیلی بدی گرفتند که کار خلاف قانونی انجام دادند و باعث شد به زندان بروند، در عین حال تصمیم خیلی خوبی گرفتند که به دنبال خانواده‌ای گشتند که بچه‌شان بتواند به خوبی و در جایی امن زندگی کند.

شروع‌کننده‌ی گفتگو: «وقتی تو بچه بودی، مادر بیولوژیکت تصمیم خیلی بدی گرفت که قانون شکنی کرد؛ برای همین هم به زندان رفت. یادت هست که وقتی عروسک خواهرت رو شکستی، تنبیه شدی و به اتاقت رفتی؟… بچه‌ها وقتی قانون‌شکنی می‌کنن، اون جوری جریمه می‌شن اما بزرگ‌ترها وقتی قانون‌شکنی می‌کنن، به زندان می‌رن. مادر بیولوژیکت می‌دونست که نمی‌تونه از تو به خوبی مراقبت کنه و به خاطر همین تصمیم خیلی خوبی گرفت و برای تو به دنبال خانواده‌ای گشت که جای امن و مطمئنی برای تو فراهم کنن (یا مثلن قاضی تصمیم گرفت تو به خانواده‌ای بری که برای تو شرایط مناسب رو فراهم کنه)».

چه طور می‌خواهید به بچه‌تان بگویید که مادر بیولوژیکش بچه‌های دیگری هم دارد؛ که آن‌ها را برای فرزندخواندگی نگذاشته و دارد آن‌ها را بزرگ می‌کند؟ این موضوع شاید برای بزرگ‌ترها مشکل باشد، اما بچه‌ها، با کمال تعجب، با این مساله خیلی راحت کنار می‌آیند. معمولن پدر و مادر از این نگران هستند که شاید بچه فکر کند رد شده یا ترک‌اش کرده‌اند، در حالی که با خواهرها و برادرهای بیولوژیکش چنین نکرده‌اند و آن‌ها را نگه داشته‌اند. اما اگر این مساله را به اندازه‌ی کافی زود با بچه مطرح کنید، کارتان ساده خواهد بود. ابتدا بچه درک درستی از این موضوع ندارد. وقتی بزرگ می‌شود، موضوع را بیش‌تر متوجه می‌شود و می‌تواند به آرامی تصویری کلی از این وضعیت برای خودش بسازد (شاید بعدتر ارتباط با خواهر و برادرهای بیولوژیک برایش ساده‌تر از ارتباط با پدر و مادر بیولوژیک باشد). اگر موضوع خواهر و برادر بیولوژیک را دیر مطرح کنید، مساله به شکل یک غافل‌گیری ظاهر می‌شود و می‌تواند مشکلات بعدی به همراه داشته باشد.

وقتی برای بچه داستان فرزندخواندگی‌اش را تعریف می‌کنید (که احتمالن این کار را بارها و بارها تکرار خواهید کرد و بچه‌ی شما هم از شنیدن چندباره‌ی این داستان سیر نخواهد شد)، از خواهرها و برادرهای بیولوژیک هم صحبت کنید. ابتدا بچه درک درستی از موضوع ندارد و تا سن حدود پنج تا شش سالگی معنی خواهر و برادر بیولوژیک را نمی‌فهمد. در آن زمان به تدیج جزییات بیش‌تری اضافه کنید. سعی کنید از شرایط صحبت کنید و بگویید که مثلن تا قبل از بچه‌ی شما پدر هم در خانواده بوده و بزرگ‌کردن بچه‌ها راحت‌تر بوده یا این که خانواده تنها توانایی بزرگ‌کردن آن تعداد بچه را داشته و نمی‌توانسته از بچه‌ی جدیدی مراقبت کند.

شروع‌کننده‌ی گفتگو: «وقتی تو به دنیا اومدی، مادر بیولوژیکت (یا مادر آفریقایی‌ات یا مادر بلغاری‌ات یا مادر کرمانی‌ات یا به هر شکلی که از مادر بیولوژیک اسم می‌برید) دو تا پسر داشت که بزرگ شده بودن، به مدرسه می‌رفتن و می‌تونستن از خودشون مراقبت کنن. اما نوزادها به مراقبت خیلی بیش‌تری احتیاج دارن و مادر بیولوژیکی‌ات می‌دونست که نمی‌تونه از تو مراقبت کنه. برای همین تصمیم گرفت که برای تو یک خانواده پیدا کنه که از تو به خوبی مراقبت کنن و تو برای همیشه فرزندشون باشی».

تجاوز یکی از سخت‌ترین موضوع‌ها برای گفتگو است. توصیه شده که صحبت از این موضوع را به سال‌های آخر نوجوانی موکول کنید، نه به خاطر این که نوجوان‌ها موضوع را درک نمی‌کنند، بل‌که به خاطر این که ممکن است گفتگو درباره‌ی این موضوع بر روی نگرش‌های جن.سی نوجوان شما تاثیر بد بگذارد.

ممکن است مادر بیولوژیک گفته باشد که مورد تجاوز قرار گرفته (چرا که برایش ممکن نبوده که به راحتی خبر از بارداری‌اش بدهد). می‌توانید به بچه بگویید «ظاهرن این طور به نظر می‌رسه که مادر بیولوژیکت احساس کرده که تحت فشار به این کار تن داده» و یا از دیگر عبارت‌هایی استفاده کنید که به بچه اعلام کنید که مطمئن نیستید. به هر حال سعی کنید اگر اطلاعاتی از پدر بیولوژیک بچه دارید، آن را هم در میان بگذارید، حتا اگر در مورد قیافه و ظاهر او باشد. به این ترتیب کمک می‌کنید که بچه‌تان تصویر مثبت‌تری از پدر بیولوژیکش بسازد.

شروع‌کننده‌ی گفتگو با نوجوان کم‌سن‌تر: «مادر بیولوژیک شناخت زیادی از پدر بیولوژیکت نداشت (یا اصلن شناختی نداشت). تنها چیزی که می‌دونیم اینه که قد بلند و موهای قهوه‌ای داشته، مثل تو».

شروع‌کننده‌ی گفتگو با بچه‌ای در سال‌های آخر نوجوانی: «قبلن گفته بودیم که مادر بیولوژیک تو پدر بیولوژیکت رو به خوبی نمی‌شناخته. این طور که در گزارش پرونده گفته شده، مادر بیولوژیکت گفته ارتباط جن.سی یک ارتباط با رضایت دو طرف نبوده. سخت بشه فهمید که واقعن چه اتفاقی افتاده. تا جایی که ما از شرایط مادر بیولوژیکت می‌دونیم، به هر حال اگر هم رابطه‌ی جن.سی با رضایتش بوده، براش ممکن نبوده که این رو اعلام کنه و حتا در اون صورت هم ترجیح می‌داده بگه تجاوز اتفاق افتاده. البته قبول داریم که تجاوز هم به هر حال ممکنه و اون هم یکی از احتمال‌هاست. ولی ما هیچ علاقه‌ای نداریم که تو تنها روی این موضوع تمرکز بکنی؛ به هر حال چیزهای خوبی هم در مورد پدر و مادر بیولوژیکیت وجود داشته و یکی از نمونه‌هاش هم خیلی ویژگی‌های خوبیه که به تو داده‌ان».

برای این که مفهوم رها کردن (abandonment) بچه را با او در میان بگذارید، کار سختی دارید. سعی کنید از پدر و مادر بیولوژیک تصویر منفی‌ای نسازید. همین‌طور سعی کنید از عبارت‌های مناسب‌تری استفاده کنید (در انگلیسی استفاده از عبارت left در برابر abandoned پیشنهاد شده).

گفته شده که بچه‌ها تنها به دنبال فهمیدن اتفاق‌ها نیستند، بل‌که برای‌شان مهم است که بدانند پدر و مادر بیولوژیک چه احساسی داشته‌اند. با خیال راحت از احساسات و عواطف صحبت کنید و سعی کنید در همه حال لحن ملایم و آرامی داشته باشید. به بچه بگویید که احتمالن پدر و مادر بیولوژیکش شرایط سختی داشته‌اند و برای‌شان راحت نبوده که چنین تصمیمی بگیرند.

شروع‌کننده‌ی گفتگو: «احتمالن پدر و مادر بیولوژیکت براشون سخت بوده که چنین کاری بکنن؛ اما می‌خواستن که تو شرایطت خوب باشه و در جای امن و مطمئنی باشی. برای همین هم بیمارستان (یا پرورشگاه یا اداره‌ی پلیس یا هرجا که بچه پیدا شده) رو انتخاب کردن، چرا که مطمئن بودن یک نفر تو رو پیدا می‌کنه و از تو نگهداری می‌کنن و بهت غذا می‌دن تا این که تو رو به دست ما برسونن».

مسوول پیگیری امور ما در موسسه‌ی فرزندخواندگی هر از گاهی یک ایمیل به خانواده‌های در صف فرزندخواندگی از بلغارستان می‌فرسته و آخرین اتفاقات رو برامون می‌نویسه. در یکی از ایمیل‌های اخیرش، مطلب آموزشی‌ای فرستاده بود در مورد این که چه طور در مورد بعضی از موضوع‌های سخت با بچه‌هاتون صحبت کنین. این مطلب رو به شکل آزاد ترجمه و خلاصه کردم و تغییرات کوچیکی در اون ایجاد کردم. شاید این مجموعه پست‌ها به این شکل یا با تغییر در وب‌سایت فرزندخواندگی در ایران منتشر بشن که بستگی به صلاح‌دید مدیر سایت داره.

بچه‌های شما در مورد فرزندخواندگی فکر می‌کنند، شاید بیش‌تر از آن‌چه شما انتظار دارید. به‌تر است که شما خود صحبت از موضوع را پیش بکشید و فکر و ذهن بچه‌ها را راهنمایی کنید؛ به این ترتیب از به وجود آمدن فانتزی‌ها و خیالات غیرواقعی (و گاه مخرب) هم جلوگیری کرده‌اید. بعضی خانواده‌ها فکر می‌کنند با صحبت از موضوع‌های ناخوشایند، بچه‌ها را ناراحت می‌کنند، در حالی که خانه و محیط خانواده همان جایی است که باید موضوع‌های ناخوشایند مطرح شوند و افراد به آرامش برسند.

در چند پست آینده بعضی موضوع‌های گفتگو را آورده‌ایم. این پیشنهادها برای گفتگو با بچه‌های سن دبستان است، هرچند که به هر حال باید مطالب را با توجه به سن و درک بچه متناسبن تنظیم کنید. محل گفتگوها هم هر موقعی می‌تواند باشد: سر میز شام یا در ماشین یا موقع قدم زدن یا شب قبل از خواب.